नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पूर्व) जिल्लाको सामान्य परिचय

नेपालको गण्डकी प्रदेश अन्तर्गत पर्ने  ११ वटा जिल्ला मध्येको एक जिल्ला नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पूर्व) हो । नेपालको संविधान (२०७२) मा साविकको नवलपरासी जिल्लालाई नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पूर्व) र नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम) नामाकरण भै छुट्टा छुट्टै जिल्लाको रुपमा अनुसूचीमा उल्लेख भए बमोजिम भएको छ ।

१. भूगोलः

• सीमानाः पूर्वः चितवन जिल्ला; पश्चिमः नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम) जिल्ला; उत्तरः पाल्पा र  तनहुँ जिल्ला; दक्षिणः चितवन र भारतको विहार प्रदेश पर्दछ ।
• क्षेत्रफलः १,३३१.१६ वर्ग कि.मी.
• भारतसंग जोडिएको सीमाको लम्वाईः नारायणी नदि करिव ३ कि.मि.
• सबै भन्दा अग्लो भू-भागः समुन्द्री सतहबाट १९३६ मिटर (देवचुली)
• कृषियोग्य जमिनः ४३८९७ हेक्टर
• वनजंगलले ढाकेको क्षेत्रः ५८.४९%
• मुख्य नदी: कालीगण्डकी र नारायणी
• प्रमुख खोलानाला: झरही खोला, कावासोती खोला, गिरुवारी खोला, विनयी खोला,अरुण खोला ,बौदीखोला ,निरंदी खोला
• प्रमुख ताल :  पोखरी ताल र टरुवा ताल
• मुख्य धार्मिक, पर्यटकीय र ऐतिहासिक स्थलहरुः दाउन्ने देवी मन्दिर, मौलाकालीका मन्दिर, गजेन्द्र मोक्षधाम, शास्वतधाम,  अकलादेवी मन्दिर, घुमारीघाट, ल्होसेधारा, महाराजाथान, सिख्रौली घाट, धौवादी देवचुली डाँडा, अमलटारी होमस्टे

२ जनसंख्याः (२०६८ सालको जनगणना अनुसार)

• जनसंख्याः ३११६०४
• महिला : १६८८२५
• पूरुष : १४२७७९
• शहरी क्षेत्रको जनसंख्या: ७०.१४%
• ग्रामिण क्षेत्रको जनसंख्या: २९.८६%
• जनघनत्वः २३४.०८ प्रति वर्ग कि.मि.
• मुख्य जातिहरुः   ब्राम्हण, क्षेत्री, थारु, गुरुङ, मगर, कुमाल, कामी, दमै, ठकुरी, मुसलमान आदि

 

३ अर्थतन्त्रः

• मुख्य पेशाः कृषि
• अन्य पेशाः व्यापार, व्यवसाय, वैदेशिक रोजगारी
• मुख्य वालीः धान, गहुँ, मकै, तोरी, मसुरो, उखु  र केरा
• प्रमुख उद्योगः ६२
• औद्योगिक एवं व्यापारिक केन्द्रहरुः कावासोती ,दुम्कौली, भेडावारी, सर्दी  आदि ।

४ राजनीतिः

• स्थानीय तहः ८ : ४ नगरपालिका (गैडाकोट, देवचुली, कावासोती र मध्यविन्दु) र ४ गाउँपालिका (विनयी त्रिवेणी, हुप्सेकोट, बुलिङटार र बौंदीकाली)
• वडा: ९१ वटा
• प्रतिनिधि सभा निर्वाचन क्षेत्रः २
• प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्रः ४
• मुख्य राजनीतिक दलः नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी(नेकपा), नेपाली काङग्रेस, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र),राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी
• प्रतिनिधि सभामा प्रतिनिधित्वः ३
• नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा): ०
• नेपाली कांग्रेसः २ (प्रत्यक्ष २,  समानुपातिक १)
• प्रदेश सभामा प्रतिनिधित्वः ६

• नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा): ३ (प्रत्यक्ष ३,  समानुपातिक १)
• नेपाली कांग्रेसः ३ (प्रत्यक्ष १,  समानुपातिक १)

• स्थानीय तहको प्रमुख/अध्यक्षमा प्रतिनिधित्वः

• नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा): ६
• नेपाली कांग्रेसः २

१.५ विविधः

• क्याम्पसः २२
• सामुदायिक विद्यालयः ३११
• संस्थागत : ९३
• मदरसा : १
• गुम्बा:१
• गुरुकुल:३
• प्राविधिक शिक्षालय: ९
• विशेष कक्षा :७ (सुस्त श्रवण २, दृष्टिविहिन १, सुस्त मनस्थिति १ समेत)

              धार्मिक मठ मन्दिर

• मठ मन्दिरः ९३
• गुम्बाः १४
• मस्जिदः १
• चर्च १४